پایش وضعیت یخچال‌های طبیعی توسط موسسه تحقيقات آب

نفتون: موسسه تحقيقات آب برای اجرایی شدن طرح محافظت از یخچال‌های طبیعی کشور، پایش پیوسته وضعیت و تغییرات یخچال‌های طبیعی کشور را در دستور کار قرار داده است.

به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، در اجرای طرح محافظت از یخچال‌های طبیعی کشور توسط موسسه تحقيقات آب، پروژه‌ای تحت عنوان «مطالعه روند تغییرات ارتفاعی و حجمی یخچال‌های منطقه علم‌کوه در فاصله سال‌های 1390 تا 1397 با استفاده از عکسبرداری هوایی» در سال 1397 تعریف شد.
بر این اساس، ارزیابی و مطالعه روند تغییرات ارتفاعی و حجمی یخچال‌های علم‌کوه با استفاده از عکسبرداری هوایی سه‌بعدی از منطقه با استفاده از پهپاد در دستورکار قرار گرفت.
در این طرح ابتدا با استفاده از پهپاد از یخچال يادشده عکس‌برداری هوایی بسیار دقیقی صورت گرفت (با قدرت تفکیک مکانی 5 سانتیمتر) و سپس با استفاده از نقاط کنترل زمینی مناسب، مدل رقومی ارتفاعی (نقشه توپوگرافی) دقیق این منطقه استخراج شد. پس از استخراج نقشه توپوگرافی دقیق و اطمینان از میزان دقت آن، مقادیر ارتفاعی به‌دست‌آمده با نقشه توپوگرافی سال 1390 که قبلاً توسط همين موسسه به وسیله اسکن لیزری هوایی (LiDAR) تهیه شده بود، مقایسه و تغییرات ارتفاعی و حجمی این یخچال اندازه‌گيری شد.
بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، ارتفاع یخچال‌های منطقه علم‌کوه از 21- تا 1+ متر در فاصله سال‌های 1390 تا 1397 تغییر یافته است. بیشترین تغییرات اتفاق‌افتاده در داخل سیرک یخچال علم‌چال مشاهده مي‌شود که تقریباً تمامی بخش‌های آن کاهش قابل‌توجه ارتفاعی را تجربه نموده‌اند. اما در کنار سیرک علم‌چال، حداکثر کاهش ارتفاع در زبانه انتهایی یخچال (تحت عنوان منطقه لیزونک) مشاهده مي‌شود.
این منطقه که به عنوان منطقه خروجی و تخلیه یخچال نیز شناخته مي‌شود (و همواره حجم زیادی از واریزه‌ها و يخ‌های یخچالی از آن به سمت پایین‌دست سرازیر مي‌شود)، منطقه‌ای است که سیلاب عظیم تیرماه سال 1390 از همین نقطه نشأت یافت. شایان ذکر است این سیلاب که در رودخانه سردآبرود به وجود آمد، بخش‌های زیادی از ملاردشت و رودبارک را تحت تأثیر خود قرار داد.
در مجموع، بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل عکس‌های هوایی به‌دست‌آمده از طریق پهپاد و همچنین تصاویر ماهواره‌ای؛ ضخامت یخچال‌های علم‌کوه (شامل سه یخچال علم‌چال، پاتخت و تخت‌سلیمان) در فاصله سال‌های 1390 تا 1397 به طور میانگین در حدود 1.6- متر کاهش یافته است. این، بدان معنی است که نرخ کاهش ضخامت این یخچال‌ها (با فرض ثابت در نظرگرفتن نرخ کاهش ضخامت در سالیان مختلف) در حدود 23 سانتیمتر در سال است که روزبه‌روز به مقدار آن نیز افزوده مي‌شود.
به‌عبارت دیگر در فاصله سال‌های 1390 تا 1397 در حدود 6.2- میلیون مترمکعب از حجم یخ یخچال‌های این منطقه کاسته شده است. با توجه به اینکه چگالی يخ‌های بوری مناطق یخچالی تقریباً برابر با 1 در نظر گرفته مي‌شود، لذا مي‌توان نتیجه گفت که این یخچال‌ها در حدود 6.2 میلیون مترمکعب آب مازاد بر بیلان سالانه خود را (که در شرایط دمایی و بارشی نرمال برابر با صفر است) در قالب ذوب به مناطق پایین‌دست خود رها کرده است. این موضوع مي‌تواند یکی از دلایل پرآب بودن رودخانه‌های نشأت‌یافته از یخچال‌های این منطقه در سالیان اخیر باشد.