پارسال چند سد ساخته شد؟

نفتون:‌ در سال گذشته ۱۰ سد جدید افتتاح و دو سد نیز آبگیری شد.

به گزارش ایسنا، قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ۱۹ سد وجود داشت؛ در حالیکه این عدد در حال حاضر به ۱۸۵ رسیده و از این حیث ایران جزو پنج کشور برتر سدسازی دنیا به شمار می رود و در ۱۶ کشور دنیا نیز فعالیت‌های سدسازی را انجام می‌دهد. روند سدسازی در گذشته بسیار کند بود؛ به‌گونه‌ای که در دولت‌های اول و دوم تنها یک سد، در دولت سوم سه سد و در دولت پنجم نیز دو سد به بهره‌برداری رسید اما از دولت ششم و هفتم می‌توان به‌عنوان دولت‌های میانه‌رو در سدسازی یاد کرد؛ چراکه در هر کدام از آن‌ها ۱۳ سد به بهره‌برداری رسید.

این در شرایطی است که پس از دولت ششم، کشور با حجم وسیع سدسازی روبه‌رو بود؛ به‌طوری که تنها در دولت هشتم ۳۵ سد به مدار بهره‌برداری وارد شد. در ادامه این روند، در دولت بعد یعنی دولت نهم، از اول مهرماه سال ۱۳۸۴ تا پایان شهریور سال ۱۳۸۸ بالغ بر ۱۸ سد به‌بهره‌برداری رسید اما قله سدسازی در دولت دهم و با تعداد ۳۹ سد قرار داشت.

 پس از آن، دولت تدبیر و امید به‌طور جدی در بحث سدسازی مورد انتقاد قرار گرفت و همین مساله موجب شد که تعداد سدهای بهره‌برداری شده در این دولت، با کاهش روبه‌رو شود و دولت یازدهم ۲۵ سد و دولت دوازدهم نیز تنها سه سد را به‌بهره‌برداری برساند. درمجموع طی این سال‌ها ۱۷۲ سد به ظرفیت ۵۱ هزار و ۷۶۵ میلیون مترمکعب به‌بهره‌برداری رسید و بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، اکنون ۶۷۲ سد در دست بهره‌برداری، ۱۲۰ سد در دست ساخت و ۱۷۶ سد در دست مطالعه قرار دارد.

۴۳ سد تا پایان برنامه ششم بهره‌برداری می‌شود

این موضوع به این معناست که تا پایان برنامه ششم، تعداد سدهای ساخته شده در دولت دوازدهم نیز افزایش چشمگیری خواهد یافت؛ چراکه بر اساس عملکرد اهداف تعیین شده، بر اساس سند تفصیلی برنامه ششم توسعه و در سرفصل برنامه تأمین آب، ظرفیت آب تنظیمی سدها (غیرمرزی) مقرر شده است که در طول برنامه، ۱۴۰۱ میلیون مترمکعب اضافه شود که در سال ۱۳۹۶ این هدف ۱۳۲ میلیون مترمکعب بوده و عملکرد این فعالیت بالغ بر ۱۱۲ میلیون مترمکعب بوده است.

هم‌چنین در ظرفیت آب تنظیمی سدها (مرزی) مقرر شده که در طول سال‌های برنامه ششم توسعه، ۲۸۵۷ میلیون مترمکعب ظرفیت تنظیم اضافه شود که در سال ۱۳۹۶، این هدف، ۳۱۴ میلیون مترمکعب بوده و عملکرد هم بالغ بر ۲۲۸ میلیون مترمکعب اعلام شده است. علاوه‌بر این در حال حاضر ۱۲ هزار مگاوات نیروگاه برق‌آبی در کشور وجود دارد  که قبل از انقلاب اسلامی این رقم ۱۸۰۰ مگاوات بوده است.

در این باره قاسم تقی‌زاده - معاون آب و آبفا وزارت نیرو - نیز به تازگی اعلام کرد که ۳۳ سد جدید تا پایان دولت تدبیر و امید در کشور ساخته می شود.

در کدام استان ها سد جدید ساخته شد؟

در مورد آخرین اقدامات انجام شده در حوزه سدسازی در ایران، محمد حاج رسولی ها مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران به ایسنا گفت: در سال ۱۳۹۸ تعداد ۱۰ سد  در کشور افتتاح شد که از این تعداد پنج سد ملی و پنج سد استانی بوده و علاوه بر این دو سد نیز آبگیری شده است.

وی با بیان اینکه سدهای ملی در استان آذربایجان غربی، خراسان رضوی، اردبیل، خوزستان و هرمزگان افتاح شده است، اظهار کرد: سدهای استانی نیز در استان های گیلان، بوشهر و مازندران افتتاح شدند. دو سد آبگیری شده در استان های اردبیل و تهران بوده است.

تغییر رویکرد سد سازی در ایران

در گذشته انتقادهایی به سدسازی در ایران مطرح می‌شد اما اکنون با تغییر شرایط آب‌وهوایی در کشور به نظر می‌رسد که سیاست‌ها و رویکردها نسبت به این سازه تغییر کرده است.   در این راستا رضا اردکانیان - وزیر نیرو - گفت: بیش از ۴۷ هزار سد بزرگ در دنیا وجود دارد که نیمی از آن در چین است و بخش قابل توجهی در نیمه دوم قرن بیستم ساخته شده است و کشورهای معدودی هستند که سدسازی‌هایشان را در قرن ۲۱ آغاز کرده اند. ما ته جدول هستیم که در سال‌های جنگ تحمیلی، ساخت و ساز سد را محدود کرده بودیم. در سال ۱۳۵۷ تعداد ۱۹ سد ملی ساخته شد. آن زمان وقتی وارد عرصه سدسازی شدیم، سراغ سدهای بزرگ رفتیم که با یک سد حجم زیادی از آب را جمع آوری کند.

سد سازی باید با هدف کنترل سیلاب باشد

وی در این باره به ایسنا گفت: اگر تاکنون گفته می‌شد سدسازی باید با هدف تامین آب شرب، کشاورزی، تولید برق و کنترل سیلاب صورت بگیرد، اکنون باید وارد این مسیر شویم که سدسازی را با هدف کنترل سیلاب انجام دهیم و این‌که گفته می‌شود بارندگی‌های یکساله سدها را پر نکرده و سدسازی بی‌فایده است! دیگر نباید مانع کار باشد زیرا ما جیره منابع آبی‌مان را در هر سال دریافت نمی‌کنیم و ممکن است هر چند سال یکبار این سهمیّه در اختیارمان قرار گیرد. به همین دلیل باید ظرفیت‌های ذخیره‌سازی را در اختیار داشته باشیم.

اردکانیان افزود: به‌طور مثال سد کارون ۳ در دهه ۸۰ تکمیل و آبگیری شد و در همان دهه نیز به بهره‌برداری رسید و در همان زمان، سیلاب وسیعی در حوزه کارون بزرگ رخ داد و این سد همچون یک مخزن بزرگ توانست سه میلیارد مترمکعب آب شیرین را در خود جای دهد و از خسارات جانی وسیع جلوگیری کند و همچنین به موجب آن هشت واحد تولید برق ۲۵۰ مگاواتی وارد مدار شد و شاهد توان تولید ۲۰۰۰ مگاوات برق بودیم. امسال نیز در سیستان و بلوچستان توانستیم مدیریت مناسبی داشته باشیم، به گونه‌ای که اقدامات موثری در این راستا انجام شد و اگر این اقدامات صورت نمی‌گرفت، قطعا میزان خسارات سیلاب بیش از این میزان بود.