بیوگرافی محمد جواد تند گویان   (Mohammad Javad Tondguyan)

نفتون: وزیر نفت ایران در کابینه محمدعلی رجایی که به فاصله ۴۰ روز پس از دستیابی به مقام وزارت در جاده ماهشهر به آبادان توسط نیروهای ارتش عراق اسیر شد و پس از سال‌ها اسارت و شکنجه در بازداشتگاه های رژیم بعث عراق به مقام رفیع شهادت نایل آمد.  

سال و محل تولد:

در تاریخ ۲۴ خرداد ۱۳۲۹ در محله خانی آباد، تهران زاده شد. پدر او جعفر تندگویان، یک مغازه کفاشی در میدان بهارستان داشت. پدر تندگویان از هواداران محمد مصدق بود و نزدیکی مغازه جعفر تندگویان به مجلس شورای ملی باعث شده بود که او در جریان‌های سیاسی حضور داشته باشد.

تحصیل علم، دانش و مهارت:

محمد جواد تندگویان در سال ۱۳۴۱ دوره دبستان را به پایان برد. در سال ۱۳۴۲ با ثبت‌نام در مدرسه جعفری اسلامی وارد دوره دبیرستان شد. تندگویان در سال ۱۳۴۶ مدرک دیپلم خود را اخذ کرد. او پس از تحصیل توانست امتیاز لازم استفاده از سهیمه بورسیه بانک ملی ایران برای اعزام به خارج از کشور را به‌دست‌آورد، اما پس از مصاحبه، از این فهرست کنار گذاشته ‌شد.

محمدجواد تندگویان در سال ۱۳۴۷ به عنوان دانشجوی دوره کارشناسی رشته مهندسی نفت گرایش پالایش، وارد دانشکده نفت آبادان شد و در سال ۱۳۵۱ فارغ‌التحصیل شد. وی همچنین موفق به دریافت مدرک کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی از مرکز مطالعات مدیریت ایران گردید.

انتخاب همسر و شریک زندگی:

محمد جواد تندگویان در سال ۱۳۵۲ با بتول برهان اشکوری (متولد ۱۳۳۴) ازدواج کرد. در زمان ازدواج، تندگویان در پالایشگاه تهران سرباز بود و همسرش در سال دوم دبیرستان تحصیل می‌کرد. از او ۴ فرزند به نام‌های محمدمهدی، هاجر، مریم و هدی باقی مانده‌است.

سوابق سیاسی و اجتماعی:

محمدجواد تندگویان در دوره دانشجویی و مقطع کارشناسی در دانشکده نفت آبادان به انجمن اسلامی دانشجویان پیوست و از اعضای فعال این انجمن شد. تندگویان و دوستانش در انجمن اسلامی چهره‌هایی مانند علی شریعتی، مرتضی مطهری، محمدتقی جعفری و محمود فرشچیان را به دانشکده خود دعوت کردند و سخنرانی‌هایی برای آن‌ها ترتیب دادند.

پس از پایان خدمت سربازی از شیراز، به تهران بازگشت. وی به‌دلیل سوءپیشینه ناشی از فعالیت‌های سیاسی، نمی‌توانست در مراکز دولتی کار کند. تندگویان فعالیت شغلی خود را در گروه صنعتی بوتان آغاز کرد، اما در ۶ تیر ۱۳۵۴ از سمت خود استعفا داد. مدتی برای گذران زندگی به مسافرکشی روی آورد. سپس به رشت رفت و در شرکت پارس توشیبا (پارس خزر) شروع به کار کرد. تندگویان از سال ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۶ مدیر تولید شرکت پارس توشیبا بود. وی در سال ۱۳۵۶ در مقطع کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی در مرکز مطالعات مدیریت ایران پذیرفته شد و در ۱۳۵۷ با دریافت مدرک خود به شرکت پارس توشیبا بازگشت.

پس از انقلاب ۱۳۵۷، مدیرعامل شرکت پارس توشیبا شد. در ابتدای انقلاب که پاک‌سازی مدیران در حال اجرا بود، تندگویان به اتهام هواداری از حزب توده تا آستانه برکناری از مدیرعاملی شرکت پارس توشیبا پیش رفت، لیکن تا آذر ۱۳۵۸ در این سمت فعالیت کرد.

نقش آفرینی در صنعت نفت ایران:

محمد جواد در اواسط سال ۱۳۵۸ توسط علی‌اکبر معین‌فر وزیر نفت وقت، دعوت به‌کار در وزارت نفت ایران شد و به عنوان قائم‌مقام رئیس پالایشگاه آبادان منصوب گردید. تندگویان در تیر ۱۳۵۹ از سوی علی‌اکبر معین‌فر به مدیریت شرکت مناطق نفت‌خیز منصوب شد و تا مهر ۱۳۵۹ سکان هدایت بزرگترین تولیدکننده نفت و گاز کشور را در دست داشت.

وزیر جوان نفت

محمدعلی رجایی (نخست‌وزیر وقت) در تاریخ ۳ مهر ۱۳۵۹ در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی، تندگویان که سرپرست مدیریت تولید مناطق نفت‌خیز بود را به دلیل عملکردش به عنوان گزینه پیشنهادی برای سمت وزارت نفت معرفی کرد. در جلسه رأی اعتماد، علی آقامحمدی به عنوان مخالف و علی موحدی ساوجی به عنوان موافق سخنرانی کردند. همچنین علی‌اکبر معین‌فر و محمدعلی رجایی درباره سوابق وی، توضیحاتی به نمایندگان دادند. تندگویان از مجموع ۱۷۶ رأی اخذ شده، با ۱۵۵ رأی موافق، ۱۸ رأی ممتنع و ۳ رأی مخالف، از مجلس وقت رأی اعتماد دریافت کرد و رسماً به عنوان وزیر نفت برگزیده شد. چند روز پیش از شروع فعالیت وی به عنوان وزیر نفت، جنگ ایران و عراق آغاز شده بود و نخستین اقدام تندگویان در جایگاه وزیر نفت، سازماندهی کارکنان وزارت نفت و شرکت‌های تابعه، برای حفاظت از تأسیسات نفتی مستقر در استان خوزستان بود. در آبان ۱۳۵۹ درحالی‌که یک ماه از وزارت تندگویان می‌گذشت، برای بازدید از پالایشگاه آبادان عازم جنوب شد، ولی در جاده ماهشهر به آبادان، توسط نیروهای ارتش عراق اسیر شد.

پایان سفر زندگی:

تندگویان پس از سال‌ها اسارت و شکنجه در بازداشتگاه های رژیم بعث عراق به مقام رفیع شهادت نایل آمد. با پایان یافتن جنگ و تبادل اسرا و کشته‌شدگان میان دو طرف، پیکر محمد جواد تندگویان به ایران بازگردانده و در تاریخ ۲۵ آذر ۱۳۷۰ به خاک سپرده شد.

دبیر سرویس: حمیدرضا مقدم فر / پژوهشگر: آرین مقدم فر