گرفتاری جدید برای بحران انرژی اروپا

نفتون:‌ این که اروپای گرفتار بحران کمبود انرژی به چه شدتی از بروز منازعه نظامی میان روسیه و اوکراین آسیب می بیند، به واکنش آمریکا بستگی خواهد داشت.

به گزارش ایسنا، شرکت یونی‌پِر که یکی از بزرگترین خریداران گاز در اروپاست، اظهار کرد: روسیه در طول جنگ سرد به صادرات گاز به اروپا ادامه داد و این اواخر هم پس از الحاق شبه جزیره کریمه، صادرات گاز روسیه به این منطقه ادامه یافت. این بار هم فرقی ندارد و بعید است مسکو بخواهد شهرت خود به عنوان یک تامین کننده مطمئن را مخدوش کند.

اما رئیس جمهور آمریکا نسبت به تحریم‌های اقتصادی شدید در صورت تهاجم نیروهای نظامی روسیه به اوکراین هشدار داده است. یک ریسک بزرگ برای جریان گاز به اروپا، تحریم‌های وضع شده برای محدود کردن امکان تجارت روسیه با ارز خارجی یا محدودیتهای دیگر برای بانکهای این کشور خواهد بود.

گرگور پِت، نایب تحلیل بازار در شرکت یونی‌پِر گفت: ما باید تقریبا برای هر سناریویی آماده شویم.

پایگاه خبری بلومبرگ در گزارشی به بررسی سناریوهایی موجود و تاثیر آنها بر اروپا پرداخته که برای تامین یک سوم گاز مورد نیازش به روسیه وابسته است. اروپا در حال حاضر با بدترین بحران کمبود انرژی از دهه ۱۹۷۰ دست و پنجه نرم می کند و با افت شدید و کم سابقه سطح ذخایر گاز روبرو شده است. قیمتها در بیش از شش ماه گذشته به دلیل نگرانیها نسبت به جنگ و کاهش عرضه روسیه، بیش از دو برابر افزایش پیدا کرده است. هر چند که ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه مکررا اعلام کرده که قصد ندارد به اوکراین حمله کند.

تحریم‌های مالی

قدرتهای غربی اعلام کرده اند قطع دسترسی روسیه به سیستم پرداخت بین المللی سوئیفت را بررسی خواهند کرد با این حال ایده مذکور با مخالفت شدید کشورهای اروپایی متعدد روبرو شده است.

بانکهای روسیه هم ممکن است هدف تحریم قرار بگیرند اما ممکن است معافیتهایی برای حفظ مبادلات انرژی که بسیاری از آنها به دلار یا یورو انجام می گیرد، وجود داشته باشد.

کاهش عرضه از سوی روسیه

تحت وخیم‌ترین سناریو، شرکت گازپروم ممکن است هر گونه تحریم را با کاهش عرضه گاز به اروپا تلافی کند. این امر سیستمهای انرژی این قاره را فلج خواهد کرد و باعث افزایش شدید قیمتها می شود. بسیاری چنین اقدام از سوی روسیه را بعید می دانند.

به گفته گرگور پِت، روسها به دو دلیل تمایلی برای محدود کردن تولید نخواهند داشت. یکی از این موارد، شهرت آنها به عنوان یک تامین کننده قابل اطمینان و دومی این است که گاز عامل اقتصادی مهمی در روسیه است.

تحریم‌های نورد استریم ۲

اگر تهاجمی به وقوع بپیوندد، یک قربانی آن ممکن است خط لوله گازی تازه تکمیل شده نورد استریم ۲ باشد که با صرف هزینه چند میلیارد دلار از روسیه به آلمان احداث شده است. انتظار می رود این خط لوله که از بستر دریای بالتیک عبور می کند، صادرات گاز روسیه به اروپا را دو برابر کند اما درگیر فرآیند تایید سیاست زده شده است.

بایدن در صورت حمله روسیه به اوکراین، از تحریمها علیه نورد استریم ۲ حمایت کرده است و همزمان، اولاف شولتس، صدراعظم آلمان اعلام کرده که تشدید این منازعه، به معنای پایان این خط لوله خواهد بود. بازار روی این خط لوله با ظرفیت انتقال ۵۵ میلیارد متر مکعب حساب باز کرده است و اگر این پروژه لغو شود، گزینه‌های ترانزیت معدودی وجود خواهد داشت.

پوتین مکررا برای راه اندازی یک این خط لوله تلاش کرده و نورد استریم ۲ را به عنوان مسیر مستقیمی به اروپای تشنه انرژی عرضه کرده که اوکراین را دور می زند.

شاید بزرگترین ابهام این باشد که برای میزان عظیم گاز روسیه که از اوکراین عبور می کند، چه اتفاقی خواهد افتاد. ولادیمیر اوملچنکو، مدیر تحقیقات انرژی در مرکز رازوم‌کوف اوکراین می گوید: مسکو ممکن است جریان گاز از طریق اوکراین را در صورت وقوع منازعه متوقف کند. این اقدام به روسیه اهرمی برای دیکته کردن شرایطش به اوکراین و اتحادیه اروپا می دهد.

اما دیگران چندان مطمئن نیستند. کریس ویفر، مدیرعامل شرکت ماکرو ادوایزری اظهار کرد: روسیه می خواهد موقعیت خود به عنوان یک تامین کننده مطمئن را حفظ کند و تصور نمی کنم این وضعیت حتی در صورت وقوع جنگ در اوکراین، تغییری کند.

آنچه در خطر است، ۴۰ میلیارد متر مکعب گازی است که روسیه تحت قراردادی که در سال ۲۰۲۴ به پایان می رسد، متعهد شده است سالانه از طریق اوکراین منتقل کند. این میزان معادل حدود دو سوم از گازی است که روسیه به اروپا صادر می کند و آلمان سالانه تقریبا نیمی از آن را مصرف می کند.

تعطیلی ترانزیت توسط اوکراین

یک سناریوی دیگر متوقف کردن ترازیت گاز روسیه توسط اوکراین است اما اوملچنکو از مرکز رازوم‌کوف می گوید چنین سناریویی تنها در صورتی اتفاق خواهد افتاد که آسیبی به خطوط لوله وارد شود. اگر چنین اتفاقی روی دهد، روسیه می تواند از این وضعیت برای تبلیغ خط لوله نورد استریم ۲ استفاده کند.

اگرچه جریان گاز روسیه به اروپا در گذشته و در زمان اختلاف مسکو با اوکراین بر سر قیمت، مختل شده است اما تا حدود زیادی بدون اختلال بوده است حتی پس از این که شبه جزیره کریمه در سال ۲۰۱۴ به خاک روسیه الحاق شد.

با این حال ریسکهای موجود بزرگ بوده و پیامدهایی برای قیمتها خواهند داشت. اگر ترانزیت گاز از طریق اوکراین تحت تاثیر قرار بگیرد، جایگزین کردن حجم از دست رفته راحت نخواهد بود. گازپروم می تواند نیمی از این حجم را به خط لوله بلااستفاده ای تغییر مسیر دهد که از بلاروس و لهستان می گذرد. نیمی دیگر باید از طریق خرید در بازار آزاد تامین شود که می تواند گران باشد.

بر اساس گزارش بلومبرگ، افزایش ترانزیت از طریق بلاروس راحت نخواهد بود. الکساندر لوکاشنکو، رییس جمهور بلاروس به دفعات مختلف از جمله تلافی تحریم‌های اتحادیه اروپا پس از بحران مهاجرت، تهدید کرده است عرضه گاز را قطع کند.

در هر منازعه این ریسک وجود دارد که زیرساخت کلیدی به صورت عمدی یا تصادفی آسیب ببیند. چنین اتفاقی روی تامین انرژی اروپا بدون تاثیر نخواهد بود.