دیوان عدالت اداری حکم کلی درباره بورسیه‌ها صادر نمی کند

بدراقتصاد: معاون قضایی نظارت و بازرسی دیوان عدالت اداری گفت: دیوان هیچگاه حکم کلی درباره بورسیه‌ها صادر نکرده است بلکه به صورت موردی به شکایات وارده رسیدگی و حسب مورد رای صادر می کند.

به گزارش دیوان عدالت اداری، غلامرضا مولابیگی به تشریح نحوه رسیدگی دیوان عدالت اداری به پرونده بورسیه‌ها پرداخت و افزود: دیوان عدالت اداری به دور از فضاسازی های رسانه ای به پرونده بورسیه ها رسیدگی می کند و مسئولان از اظهارنظرهای غیرحقوقی درباره پروندهای قضایی بپرهیزند.
وی درخصوص اینکه آیا دیوان عدالت اداری صلاحیت رسیدگی به شکایت در خصوص بورسیه ها را داشته است یا خیر؟ اظهار داشت: به موجب اصل 173 قانون اساسی، رسیدگی به شکایت، اعتراضات و تظلمات مردم نسبت به مأموران، واحدها یا آئین نامه‌های دولتی و احقاق حقوق آنها در صلاحیت دیوان عدالت اداری است. 
مولابیگی ادامه داد: این اصل مترقی به صورت مطلق اعتراض و تظلم خواهی مردم نسبت به مأموران واحدهای دولتی را در صلاحیت دیوان قرارداده و تفکیکی به لحاظ نوع موضوعی که توسط واحدهای دولتی یا مأموران دولتی اتخاذ می شود، مقرر نشده است؛ بنابراین نوع موضوع از قبیل آموزشی، فنی، تخصصی، سیاسی، اقتصادی یا فرهنگی تفاوتی ندارد و طبق این اصل قانون اساسی تأثیری در صلاحیت دیوان عدالت اداری ندارد.
معاون نظارت و بازرسی دیوان عدالت اداری با اشاره به ماده 10 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392، خاطرنشان کرد: در این قانون نیز به صورت مطلق، شکایت از تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی اعم از وزارتخانه ها، سازمان‌ها، موسسات و شرکت‌های دولتی را در صلاحیت دیوان قرار داده است. 
وی اضافه کرد: در این قانون نیز دلیلی بر استثنا شدن برخی موضوعات از صلاحیت دیوان به لحاظ نوع تصمیم یا اقدام از قبیل آموزشی، فنی یا تخصصی وجود ندارد و نه‌ تنها استثنایی از حیث نوع تصمیم و اقدام موضوع شکایت در دیوان نیست بلکه قانونگذار در ماده 64 قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری مقرر داشته است، شعب دیوان فقط از جهت رعایت ضوابط قانونی و تطبیق موضوع و فرآیند بررسی آنها بر اساس قانون یا مصوبه رسیدگی می کنند و در صورت شکایت شاکی از حیث تشخیص ماهوی موضوع، شعبه رسیدگی کننده موظف است حسب مورد پس از ارجاع پرونده به هیأت کارشناسی تخصصی ذیربط که توسط شعبه تعیین می شود، با کسب نظر آنان مبادرت به انشاء رأی کند.
قاضی دیوان عدالت اداری توضیح داد: در این ماده قانونی رسیدگی متقن به موضوع صلاحیت‌های علمی، تخصصی از حیث رعایت ضوابط قانونی و تطبیق موضوعِ فرآیند بررسی آن در صلاحیت دیوان عدالت اداری است.
مولابیگی ادامه داد: همچنین از حیث تشخیص ماهوی موضوع، صلاحیت های علمی، تخصصی، فنی و گزینشی نیز از دیوان سلب نشده است و در صلاحیت دیوان قرار دارد؛ منتهی رسیدگی ماهوی منوط به جلب نظر هیأت کارشناسی است. 
معاون نظارت و بازرسی دیوان عدالت اداری یادآور شد: مصوبه شماره 630 سال 87 شورای عالی انقلاب فرهنگی، رسیدگی در موضوعات علمی و آموزشی را صرفاً از حیث رسیدگی به شئون آموزشی از صلاحیت دیوان عدالت اداری خارج کرده است و استفساریه ای که در سال 93 راجع به مصوبه یاد شده از شورای عالی انقلاب فرهنگی صادر شد نیز دلالت بر تفکیک بین رسیدگی به شکایت از امور آموزشی و علمی از حیث عدم رعایت قانونی با رسیدگی به موضوع یاد شده از حیث تشخیص ماهوی موضوع دارد.
وی افزود: بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، رسیدگی به موضوع از جهت تشخیص ماهوی در صلاحیت هیأت عالی تجدید نظر قرار دارد و رسیدگی به موضوعات یاد شده از حیث عدم رعایت مقررات قانونی، کماکان طبق اصل برگرفته از قانون اساسی در صلاحیت دیوان عدالت اداری باقی مانده است.
مولابیگی با بیان اینکه در خصوص موضوع بورسیه‌ها هر دو نوع شکایت وجود داشته است و دارد، گفت: در مورد بورسیه ها هم شکایت از تصمیمات و اقدامات دستگاه های اجرایی مربوطه از حیث رعایت نشدن مقررات قانونی در لغو بورس پذیرفته شدگان به دیوان رسیده است؛ همچنین شکایت ازحیث اعتراض به تشخیص ماهوی موضوع به دیوان واصل شده است که البته عمده شکایت ها مربوط به عدم رعایت مقررات قانونی است.
معاون نظارت و بازرسی دیوان عدالت اداری تشریح کرد: دیوان طبق مقررات یاد شده در مورد آن دسته از شکایت‌ها که از اقدامات واحدهای دولتی در لغو بورسیه بعضی از دانشجویان از حیث تطبیق موضوع با فرآیندها و ضوابط قانونی مطرح شده، مبادرت به رسیدگی کرده و صلاحیت خود را پذیرفته است.

* دیوان هیچگاه وارد موضوع تشخیص صلاحیت علمی اعضای هیأت علمی نشده است
مولابیگی خاطرنشان کرد: در خصوص شکایت‌های مربوط به تشخیص ماهوی موضوع مانند احراز صلاحیت علمی هرچند طبق قسمت ذیل ماده 64 قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری این موضوع هم در صلاحیت دیوان است اما چون به موجب مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی موضوع از صلاحیت دیوان عدالت اداری خارج شده است، دیوان با رعایت مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی نسبت به صدور قرار عدم صلاحیت، به صلاحیت هیأت عالی تجدیدنظر مستقر در وزارت علوم یا وزارت بهداشت اقدام کرده است و هیچگاه وارد موضوع تشخیص صلاحیت علمی اعضای هیأت علمی نشده بلکه صرفاً از حیث رعایت یا عدم رعایت مقررات قانونی مبادرت به رسیدگی کرده است.
وی با درباره آرای صادر شده دیوان عدالت اداری در زمینه بورسیه ها گفت: برای پذیرش و اعطای بورس، شرایط قانونی پیش بینی شده است که از جمله آنها شرط سنی داوطلب، معدل دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد و رشته تحصیلی مورد نیاز وزارت علوم و موارد دیگری است و برخی از این دانشجویان با رعایت شرایط یاد شده و مقررات قانونی و احراز صلاحیت علمی توسط مراجع ذیصلاح از جمله شورای بورس به عنوان بورسیه پذیرفته شده اند و از یکی از دانشگاه‌های دولتی مربوط نیز اعلام نیازدریافت داشته‌اند اما بعد از آن لغو بورس شدند و از این موضوع به دیوان عدالت اداری شکایت کرده اند. 
مولابیگی اظهار داشت: دیوان با بررسی موردی هریک از شکایت‌ها و تطبیق آن با فرآیندهای قانونی و احراز حقوق مکتسب قانونی و اینکه بورس بر مبنای قانون و مقررات به شاکی اعطاء شده است، مبادرت به صدور حکم به ورود شکایت دایر بر ابطال اقدامات وزارت علوم در لغو بورس کرده است و در مواردی که شرایط قانونی اعطای بورس به هنگام پذیرش رعایت نشده باشد، حق مکتسب قانونی در مورد شخص ایجاد نشده است و دیوان عدالت اداری مبادرت به صدور حکم به رد شکایت کرده است.

* دیوان همه بورسیه ها را غیرقانونی اعلام نکرده است 
وی با تاکید بر اینکه رسیدگی دیوان و صدور حکم کاملاً با رعایت مقررات قانونی و عادلانه صورت گرفته است، تصریح کرد: دیوان همه بورسیه ها را غیرقانونی اعلام نکرده است بلکه با رسیدگی به شکایات به صورت موردی طبق وظایف قضایی و حقوقی خود عمل کرده است.
مولابیگی گفت: در مواردی که شرایط قانونی در اعطای بورس رعایت و احراز شده است و در طول تحصیل نیز ارزیابی از دانشجوی یاد شده توسط مراجع ذیصلاح قانونی مثبت و دلیل قانونی بر لغو بورس دانشجو موجود نیست، حکم به ورود شکایت صادر کرده است همچنین در مواردی که این شرایط را احراز نکرده و غیرقانونی بودن اعطای بورس را احراز کرده است، حکم به رد شکایت صادر کرده است. 
معاون نظارت و بازرسی دیوان عدالت اداری اظهار داشت: کاملاً روشن است که دیوان عدالت اداری بر مبنای وظایف قانونی خود اقدام کرده است و حسب شرایط هر یک از پرونده ها و شکات، ضمن تطبیق موضوع با قانون، حکم قانونی صادر شده است. 
وی ابراز امیدواری کرد که همگان موضوعات حقوقی و قضایی را با دیدگاه حقوقی، با بی‌طرفی و بدون جانبداری مورد بررسی و تحلیل قرار دهند.