خشکسالی در حال نابودی تاغ زارها است

اقتصادکارامد-رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خلیل‌آباد گفت: کاهش سفره‌های زیرزمینی، نبود بارندگی و افزایش شدید دما موجب از بین رفتن تاغزارها شده است.

ایسنا/خراسان رضوی -حمید ترابی در گفت و گویی با بیان اینکه خشکسالی‌های بی‌سابقه و برداشت‌های بی‌رویه از منابع آبی تأثیر خودش را بر روی تاغ زارها گذاشته است، خاطرنشان کرد: متأسفانه شاهد خشک شدن تاغزارها هستیم و روز به روز تعدادشان افزایش پیدا می‌کند.

وی همچنین از فرونشست زمین به دلیل برداشت بی‌رویه منابع آبی خبر داد و عنوان کرد: وضعیت به گونه‌ای شده که نه تنها مسیرهای عبوری برای رفتن به سمت تاغزارها دچار نشست شده و عملاً راه‌های ارتباطی قطع شده است، بلکه دامداران هم برای بردن دام به داخل تاغزارها هراس دارند.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خلیل‌آباد با بیان اینکه بعضاً گزارش‌هایی از افتادن دام به داخل درز شکاف‌ها داریم، افزود: اگر ما به سمت بیابان‌زدایی نرویم بیابان‌ها به سمت ما خواهند آمد، باید بر روی پوشش گیاهی اطراف روستاها بیش از گذشته کار شود.

وی خاطرنشان کرد: دهه‌های ۴۰ و ۵۰ که روستاهای جنوبی منطقه ترشیز هیچ پوشش گیاهی نداشتند و منطقه رملی و ماسه‌ای بود با اندک باد توفان‌های شن و ریزگردها را داشته‌ایم و مردم امکان زندگی عادی را نداشتند.                                    

ترابی گفت: دهه ۴۰ برای اینکه این روستاها در امان باشند طرح بیابان‌زدایی به مرحله اجرا درآمد و کشت گونه تاغ به صورت نواری از سمت روستای نقاب آغاز و تا مرز بردسکن اجرا شد، در این مسیر ۱۵ روستا قرار دارند که عملاً محیطی امن برایشان ایجاد شد.

وی اذعان کرد: قدیم اگر می‌خواستند در حاشیه ماسه‌ها کشاورزی انجام دهند برای اینکه ماسه وارد زمین نشود باید بادشکن زنده یا غیر زنده اجرا می‌کردند، اکنون سال‌هاست همین کار با گیاهان انجام می‌شود و طرح بسیار موفقی است.

خشکسالی برطرف نشود به دهه ۴۰ بر خواهیم گشت

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خلیل‌آباد افزود: البته اگر موضوع خشکسالی طی چند سال آینده برطرف نشود همان معضل دهه ۴۰ را در روستاهای جنوبی منطقه شاهد خواهیم بود، ضمن اینکه همین الان بسیاری از تاغ‌ها به دلیل خشکسالی از بین رفته‌اند.

وی با بیان اینکه هرچند ریشه گیاه تاغ بسیار قوی و درخت بیابانی است و خودش را به نم زمین می‌رساند ولی طی سال‌های اخیر آن‌قدر نم زیرزمینی پائین رفته که ریشه به همان هم نمی‌رسد، گفت: تا ۸ سال قبل وضعیت خوب بود ولی هر سال حداقل سه تا ۵ متر و در برخی مناطق بسیار بیشتر افت سفره‌های زیرزمینی را داریم و ریشه نمی‌تواند از نم سفره‌های زیرزمینی استفاده کند.

ترابی خاطرنشان کرد: عملاً کاهش سفره‌های زیرزمینی، نبود بارندگی و افزایش شدید دما موجب از بین رفتن گیاهان شده است. در حال حاضر بیش از ۳۰ درصد تاغزارها خشک شده‌اند.

وی با اشاره به اینکه نگرانی ما از افزایش نابودی بیشتر تاغزارها در سال‌های آینده است، افزود: به دلیل کمبود اعتبار سالیانه ۱۰۰ تا نهایت ۲۰۰ هکتار فقط تاغ کاری می‌شود در صورتی که ۲۰ هزار هکتار از روستاها در معرض خطر قرار دارند.

کارهایی که انجام می‌دهیم حتی در حد مسکن هم نیست

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خلیل‌آباد با تأکید بر اینکه باید بر روی زادآوری و گسترش تاغزارها بیشتر کار شود، اظهار کرد: اگرچه تمامی معضلات با آب مرتبط هستند اما در خصوص تغییر الگوی کشت و اجرای آبیاری‌های نوین تاکنون کار خاصی صورت نگرفته است. کارهایی که انجام می‌دهیم حتی در حد مسکن هم نیست.

وی افزود: اکنون ۹۰ درصد مصرف آب در بخش کشاورزی و ۱۰ درصد در سایر بخش‌ها مصرف می‌شود، مصرف آب در بخش کشاورزی نسبت به گذشته بیشتر شده است.

ترابی عنوان کرد: سیاست کلی نظام باید به سمتی برود که کشاورزی به صورت قطره چکانی تغییر نکند و کلی باشد، اینکه آبیاری قطره‌ای و زیرسطحی اجرا شود ولی در میزان مصرف تغییری ایجاد نشود هیچ فایده‌ای ندارد.                                     

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خلیل‌آباد گفت: باید کشت‌ها به گونه‌ای باشد که آب کمتری از سفرهای زیر زمینی برداشت شود، نمی‌شود از این فاجعه با تصمیمات قطره چکانی عبور کنیم.

وی بر تخصیص اعتبارات بیشتر به بخش کشاورزی برای اجرایی طرح‌های نوین آبیاری و از سویی کاهش مصرف آب تأکید کرد و افزود: با توجه به اینکه الان از باران محروم هستیم اگر قرار باشد از آب‌های زیرزمینی هم محروم شویم عملاً فاجعه‌ای بزرگ خواهیم داشت.

ترابی تصریح کرد: برخی کشورها ۱۰۰ درصد آب را مجدد دارند وارد چرخه مصرف در بخش‌های مختلف می‌کنند اما ما در این زمینه بسیار ضعیف هستیم، این وضعیت موجب شده منابع طبیعی بیشترین ضربه و آسیب را متحمل شود.

بارش نباشد نهال‌های سن بالا با مشکل مواجه می‌شوند

وی افزود: هرچند تاکنون بالغ‌بر ۲۰ هزار هکتار تاغ کاری در مناطق جنوبی و بیابانی شهرستان خلیل‌آباد انجام شده است اما همه باید در این مسیر همراهی داشته باشند قطعاً منابع طبیعی به تنهایی موفق نخواهد بود، با همین وضعیت آب و هوایی حدود ۱۳۰ هکتار در جنوب ابراهیم‌آباد نهال‌کاری تاغ صورت گرفته و درصد بسیاری از آن‌ها سبز شده است ولی نیاز به بارندگی دارد، اگر بارش نباشد نهال‌های سن بالا با مشکل مواجه می‌شوند.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خلیل‌آباد با بیان اینکه تغییر اقلیم نه تنها سال به سال دما را افزایش می‌دهد بلکه موجب زیاد شدن طول دوره گرما شده است، از قاچاق گیاهان تاغ به عنوان معضل دیگر نام برد و افزود: ۷۰ درصد افرادی که در این زمینه دستگیر می‌شوند معتادین هستند. با این وجود شبانه‌روز منطقه کنترل می‌شود.

پیشروی آب‌های شور به سمت آب‌های شیرین

وی خاطرنشان کرد: هرچند توانسته‌ایم جلوی رشد بیابان را بگیریم اما به دلیل مصرف بسیار آب‌های شیرین پیشروی آب‌های شور را داریم که این خود یک معضل جدی است. اگر آب شیرین وارد سفره‌های زیرزمینی نشود غلظت آب‌شور افزایش پیدا می‌کند.

ترابی در ادامه تخصیص اعتبارات برای جوان‌سازی و هرس شاخه‌های تاغ و کشت مجدد مناطقی که گیاهان خشک شده‌اند را ضروری دانست و گفت: حتی اگر تمامی این کارها را هم انجام دهیم فقط ۱۰ درصد را شامل می‌شود و ۹۰ درصد دیگر مرتبط با منابع زیرزمینی می‌شود که باید برداشت‌ها کاهش یابد.

اثربخشی پروژه‌های بیابان‌زدایی در توسعه کشاورزی و تثبیت زندگی

وی در خصوص اثربخشی پروژه‌های بیابان‌زدایی در توسعه کشاورزی و تثبیت زندگی در مناطق کویری شهرستان خلیل‌آباد، گفت: اجرایی پروژه‌های بیابان‌زدایی (تاغ کاری) نقش مهمی در حفاظت منابع خاک و آب و پوشش گیاهی منطقه ایفا می‌کند که موجب تثبیت خاک و افزایش پوشش گیاهی مناسب و در نهایت کاهش مهاجرت به شهر و افزایش درآمدزایی و اشتغال‌زایی منطقه می‌شود.

 رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خلیل‌آباد اظهار کرد: تاغ کاری در مناطق کویری شهرستان باعث شده که خاک‌های ماسه‌ای سبک، کمتر در معرض فرسایش و باد گرفتگی قرار بگیرد درختچه‌های تاغ در واقع نقش بادشکن را ایفا می‌کند و این خود در توسعه کشاورزی مناطق کویری نقش بسزایی داشته است.

 وی افزود: پسته به عنوان یک محصول کم آب طلب و اقتصادی در ۶ روستای کویری شهرستان که دارای حدود ۲۲۰۰ خانوار و جمعیت ۷۰۰۰ نفری نقش مهمی در جلوگیری از مهاجرت این روستاها به شهر داشته که در سایه پروژه‌های بیابان‌زدایی (تاغ کاری) صورت گرفته است.

 ترابی با بیان اینکه گیاه تاغ علاوه بر حفاظت خاک بخشی از نیاز علوفه‌ای دام‌ها را در مناطق کویری می‌تواند تأمین کند، افزود: این گیاه در پناه خود محیط خاصی را ایجاد می‌کند که گیاهان علوفه‌ای بهتر بتواند رشد کند که دامداران این مناطق از آن بهره می‌برند.