برجام امان می‌یابد؟

نفتون- تحلیل و نتیجه‌گیری از تازه‌ترین دیدار برجامی هرچند زود به نظر می‌رسد اما همین دیدار ارسال سیگنالی است که نشان می‌دهد غرب پس از بی‌نتیجه ماندن پروژه اغتشاش‌پروری در ایران، آرام آرام بر سر عقل و واقع‌گرایی می‌آید.

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، سفر حسین امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه ایران به اردن برای شرکت در کنفرانس بغداد۲، فرصتی بود تا جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در دیدار کوتاهی با وی، از ضرورت‌ احیای برجام و باز نگه داشتن کانال‌های گفت‌وگو سخن بگوید.

در نشست امان چه گذشت؟

مهمترین رویداد نخستین روز کنفرانس بغداد۲ در بحرالمیت امان، پایتخت اردن، دیدار وزیر امورخارجه ایران با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بود. دیداری که با توجه به مجموع اتفاقات چهارماه اخیر در ایران و واکنش غرب به آن، امیدی به برگزاری آن نبود.

بورل پس از پایان دیدار و گفت‌وگو با امیرعبداللهیان در توییتی نوشت که دو طرف در این دیدار توافق کردند کانال ارتباطی را باز نگه دارند و برجام بر اساس مذاکرات صورت گرفته در وین ازسرگرفته شود.

وی در تداوم اظهارات مداخله‌جویانه مقام‌های غربی در امور داخلی ایران و ادعای مشارکت نظامی تهران و مسکو در جنگ اوکراین مدعی شد که در این جلسه، «بر ضرورت توقف فوری حمایت نظامی از روسیه و سرکوب داخلی در ایران تاکید کردم».

امیرعبداللهیان هم در این نشست و براساس سیاست همیشگی جمهوری اسلامی مبنی بر مذاکره عاقلانه، بر آمادگی تهران به منظور جمع‌بندی مذاکرات وین براساس پیش نویس بسته مذاکراتی که نتیجه ماه‌ها مذاکرات سخت و فشرده است، تأکید کرد.

وزیر امور خارجه همچنین رویکرد کشورهای غربی در حمایت از اغتشاشگران و وضع تحریم های غیرقانونی علیه جمهوری اسلامی ایران به بهانه های واهی حمایت از حقوق بشر مردم ایران را محکوم کرد.

موضوع اوکراین هم که بهانه جدید غرب برای تحت فشار قرار دادن ایران است، در این دیدار مورد اشاره طرفین قرار گرفت و امیرعبداللهیان در پاسخ به ادعاهای بورل، موضع ایران را حمایت از تمامیت ارضی اوکراین و تاکید بر راه‌حل‌های مسالمت آمیز برای خاتمه جنگ و حل بحران اوکراین اعلام و بر آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای رفع هر سوتفاهم در تعامل مستقیم با طرف اوکراینی نیز تاکید کرد.

در دیدار وزیر امورخارجه ایران با مسئول هماهنگی‌ مذاکرات رفع تحریم‌ها، گرچه بورل از احیای مذاکراتوباز نگه داشتن کانال‌های گفت‌وگو سخن گفت اما پرسش اصلی این است که کانال‌های مورد اشاره بورل از سوی چه کسانی و به چه دلایلی بسته شد؟ و در حال حاضر با فرض باز شدن این کانال‌ها چه خطراتی آن را تهدید می کند و غرب با چه سازوکاری به این تهدیدات پایان خواهد داد و به برجام امان؟

بدون پاسخ به این پرسش‌ها، هرگونه مذاکره‌ای چه در امان و چه در وین، راه به جایی نخواهد برد و اتلاف وقت و تکرار مکررات خواهد بود.

کانال‌ها چگونه بسته شد؟

جمهوری اسلامی ایران سال ۲۰۱۵ به منظور اثبات حسن‌نیت خود و پایان دادن به تحریم‌های ظالمانه غرب علیه مردمش پای میز مذاکره با آمریکا، فرانسه، انگلیس، آلمان، چین و روسیه نشست و با تمام فراز و فرودهای و تن دادن به تضییع برخی حقوقش، توافقی را امضا کرد که خود غرب آن‌را توافق قرن و صلح و ... دانست. این توافق اما به فاصله ۳ سال از سوی دونالد ترامپ رئیس جمهور وقت آمریکا نقض و واشنگتن از آن خارج شد و شدیدترین تحریم‌ها را علیه مردم ایران وضع کرد. اروپا هم سیاست منفعلانه یکی به نعل و یکی به میخ را در پیش گرفت.

با مشاهده این رویکرد جمهوری اسلامی ایران هم کاهش تعهدات و افزایش غنی‌سازی را در دستور کار قرار داد.

با روی کار آمدن دولت سیزدهم، ایستادگی بر اصول و خطوط قرمز ایران در این دوره از مذاکرات شدت یافت. ایران سه اصل رفع تحریم‌ها، تضمین آن و بسته شدن پرونده پادمانی را در مذاکراتی که از آذرماه سال گذشته آغاز شده بود، مورد تاکید قرار داد.

تغییر عنوان مذاکرات هسته‌ای به مذاکرات لغو تحریم‌ها هم در راستای همین پافشاری بر اصول بود تا نشان دهد تیم مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی از این دوره از مذاکرات چیزی را طلب می‌کند که به نفع مردم و کشورش باشد و آن چیزی جز رفع تحریم‌هایی نیست که زندگی مردم را در داخل ایران به شدت تحت تاثیر قرار داده است.

این خواسته نیازمند تضمینی عینی و شفاف بود تا بار دیگر تاجری در کاخ سفید آن را قربانی حسادت‌ها و زیاده‌خواهی‌های خود نکند. بسته شدن پرونده‌ای که هر آن امکان بهانه‌جویی از آن وجود داشت با توجه به همکاری گسترده ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم خواسته غیرمنطقی نبود.این سه خواسته در یک سال مذاکراتی گذشته از سوی غرب پذیرفته نشد تا بیشتر کانال‌های مذاکره مسدود شود.

کانال‌های باقی‌مانده هم با توجه به جوگیری! غرب درپی اغتشاشات اخیر و نمایش ماهیت دشمن‌محورش با جمهوری اسلامی که در قالب‌های متنوع تحریم‌ و اخراج از کمیسیون‌ها و راه‌اندازی تظاهرات و حمله به سفارت‌ها، نمود یافت، در عمل رو به انسداد است.

برجام چگونه امان می‌یابد؟

پاسخ به پرسش آمده در تیتر، هم آسان و هم بسیار دشوار است، در تحلیلی ساده می‌توان گفت برجام در صورتی امان یافته و احیا می‌شود که غرب دست از زیاده‌خواهی‌های خود علیه ایران بردارد و به استقلال، تمامیت ارضی و سیاست‌های نظامی، بین‌المللی و منطقه‌ای تهران، مانند بسیاری دیگر از کشورهای مستقل جهان احترام گذارد.

به نظر می‌رسد، مسئول هماهنگ کننده مذاکرات هسته‌ای بیش از هر دیدار و قراری باید به این پرسش پاسخ دهد که در حال حاضر چه موضوعاتی برجام را تهدید می‌کند؟ آیا جز این است که غرب به امید واهی نتیجه دادن اغتشاشات در ایران، پنجره‌های دیپلماسی را بست و از هیچ اقدامی علیه دولت و ملت ایران دریغ نکرد؟ آیا جز این است که شدت تحریم‌های وضع شده علیه ایران حتی اعتراض برخی از خود آنها را هم در پی داشته است؟ آیا جز این است که تقلای آمریکا برای واردکردن سلاح و تروریست به داخل خاک ایران از سوی مشاور پیشین ترامپ مورد اذعان قرار می‌گیرد؟ آیا جز این است که قطعنامه‌های شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تنها بر پایه توهمات رژیم صهیونیستی علیه ایران صادر شده و از پرونده پادمانی جمهوری اسلامی علیه مردمش و به ناحق سواستفاده می شود؟

این موارد، محور مهمترین تهدیدات برجام است که مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، پیش و بیش از هرچیزی باید آن‌ها را رفع کند تا برجام امان یابد و کانال‌های بسته گشوده شوند و کانال‌های باز محافظت.

گرچه تحلیل مثبت درباره آینده مذاکرات هسته‌ای بر مبنای این دیدار و با توجه به اظهارات برجامی رابرت مالی، مسئول میز ایران در وزارت خارجه آمریکا، زود است اما به نظر می‌رسد غرب نتوانسته است از آب‌گل‌آلود اغتشاشات در ایران ماهی شکار صید کند و از همین رو درصدد بازگشت به مدار منطق و عقل است. شاید به همین دلیل هم است که رسانه‌های فارسی زبان خارج از ایران که در چهارماه گذشته بر آتش در داخل ایران می‌دمیدند، آرامش و روال عادی زندگی در ایران را تاب نیاورده و از هم‌اکنون علیه این دیدار و مذاکرات آینده سیاه‌نمایی می‌کنند.

جمهوری اسلامی ایران ضمن ایستادگی و پافشاری بر حقوق و اصول خود، از هرگونه بازگشت بر مدار عقلانیت، همه کشورها و سازمان‌ها استقبال می‌کند و گفت‌وگو را مسیر رسیدن به صلح در جهان می‌داند.