راهبرد یکی به نعل و یکی به میخ عربستان با پترو - دلار

نفتون- اختلاف عربستان و آمریکا بر سر سرنوشت اوپک و همچنین بازارهای جهانی نفت خام ممکن است ساختار پترو-دلار (نفت عربستان به عنوان پشتوانه دلار آمریکا) را که از دهه ۸۰ میلادی بنا شده، به خطر بیاندازد، هر چند که عربستان در این زمینه دست به عصا حرکت می‌کند و یکبار به نعل و بار دیگر به میخ می زند.

به گزارش روز سه شنبه خبرنگار اقتصادی ایرنا، هژمونی دلار در جهان از زمانی که به عنوان قدرت اصلی بازارهای مالی بعد از جنگ جهانی دوم مطرح شد، تا به امروز با فراز و فرودهایی همراه بوده اما هر بار به وسیله‌ای این هژمونی بازتولید شده و به حیات خود تا به امروز ادامه داده است.
یکبار طلاهای فدرال رزرو به کمک دلار آمد و آن را قدرت اول کرد و بار دیگر نفت عربستان پشتوانه این ارز جهانشمول شد و با تعریف پترو-دلار آن را نجات داد. 
اکنون اما از گوشه و کنار صدای ترک برداشتن پترو-دلار یا همان توافق عربستان و آمریکا به گوش می‌رسد. اگرچه نخستین گام در این زمینه را آمریکا برداشت اما کمتر کسی فکر می‌کرد عربستان پاسخ آمریکا را به شکل بدهد. 
در بحبوحه آخرین انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ به عنوان یکی از نامزدهای انتخاباتی که از قضا رئیس جمهوری این کشور هم شد در نطق‌های خود بر مساله انرژی تاکید فراوانی کرد و از خودکفای آمریکا در تولید نفت در آینده‌ای نزدیک خبر داد. 
ترامپ اعلام کرد که آمریکا با افزایش تولید نفت خود از میادین شیل یا همان نفت‌های رُسی می‌تواند واردات نفت خود را از کشورهای خاورمیانه به صفر برساند. 
این نخستین زنگ خطری بود که آمریکا درباره از بین رفتن پترو-دلار به صدا درآورد.
عربستان در مقابل همان زمان اعلام کرد که مذاکراتی را با چین در مورد حذف دلار از معاملات نفتی آغاز کرده و ممکن است فروش نفت به این کشور را با ارزی به جز دلار انجام دهد. 

**سایه نفت شیل بر سر توافق عربستان و آمریکا
این موضوع از آن جهت اهمیت داشت که می‌توانست سایر مشتریان آسیایی نفت عربستان را هم به سمت فاصله گرفتن از دلار در معاملات هدایت کند که به معنای حذف دلار از حدود 30 درصد معامات نفتی جهان بود. هر چند که مذاکرات عربستان و چین بر سر این موضوع همچنان بی‌نتیجه بود اما مطرح شدن آن هم می‌توانست باعث سست شدن پایه‌های پترو-دلار شود.
بعد از انتخابات آمریکا، تولید نفت این کشور افزایش پیدا کرد و حتی برای بالا بردن تولید دولت ترامپ به معاهدات محیط زیستی نیز بی‌تفاوت بود و در مهمترین اقدام از توافق آب و هوایی پاریس خارج شد. 
تا آنجا که آمریکا در ماه‌های پایانی سال میلادی گذشته، اعلام کرد که میزان صادرات نفت این کشور از واردات پیشی گرفته و این کشور به عنوان یکی از صادرکنندگان نفت جهان مطرح شد. 
همین اتفاق باعث شد تا برخی صاحبنظران بازار نفت، از رابطه تحریم‌های نفتی ایران و ونزوئلا با افزایش صادرات نفت آمریکا سخن بگویند و تحریم‌ها را بهانه‌ ای برای کسب بازارهای سنتی این دو کشور توسط آمریکا بدانند. 
شواهد نشان می‌دهد این احتمال چندان هم دور از ذهن نیست و آمریکا به بازارهای نفت ایران که در دوره قبلی تحریم‌ها توسط عربستان، روسیه و یا عراق پر شده بود، نظر دارد. 
آمریکا به دنبال فروش نفت به کشورهای شرق آسیاست و حتی مذاکراتی را با چین و کره جنوبی نیز انجام داده است. 
ورود آمریکا به بازارهای نفت شرق آسیا باعث شد تا عربستان که خود یکی از کشورهایی است که در عمل ثابت کرده به دنبال تضعیف اوپک است به بهانه تصویب قانون نوپک(ضد اوپک) در آمریکا از احتمال فروش نفت خود با ارزی غیر از دلار با زبان تهدید صحبت کند. عربستان بیش از آنکه نگران سرنوشت اوپک به عنوان یک کارتل باشد، نگران بازارهایی است که با خروج نفت ایران به دلیل تحریم‌ها می‌تواند نصیب آمریکا شود و سر این کشور بی‌کلاه بماند. 
نزدیکی ساختار نفت سنگین عربستان و ایران در گذشته باعث می‌شد تا در صورت مشکل برای فروش نفت ایران، عربستان به آسانی به سراغ مشتریان ایران برود و نفت خود را جایگزین کند اما با افزایش تولید نفت آمریکا، حالا سر و کله یک رقیب جدید از راه رسیده و عربستان منافع خود را در خطر می‌بیند.

**تکذیب تهدید
اما به فاصله یک هفته از این صحبت‌ها، «خالد الفالح» وزیر انرژی عربستان هر گونه تغییر در سیاست‌های اقتصادی و نفتی این کشور را را تکذیب و اعلام کرده که تجارت نفت عربستان همیشه با دلار آمریکا بوده است.
به نظر می‌رسد عربستان سلاح نفت خود در برابر تقویت یا تضعیف دلار را به مانند تیغ دو لبه‌ای به کار گفته تا علاوه بر رسیدن به خواسته‌های خود و امتیازگیری از آمریکا، همچنان این کشور را به عنوان متحد خود حفظ کند. 
اگرچه اجرایی شدن تهدید عربستان سعودی درباره تغییر ارز معاملاتی نفت باعث تضعیف موقعیت دلار به عنوان مهمترین ارز در مبادلات جهانی شده و این اتفاق از سوی صادرکنندگانی مانند روسیه و یا مصرف‌کنندگانی مانند چین و یا اتحادیه اروپا مورد استقبال قرار می‌گیرد اما عربستان نمی‌خواهد به سادگی ساختار پترو-دلار را از بین ببرد و با وجود تهدیداتی که در چند سال اخیر انجام داده اما هیچ گاه به مذاکرات جدی در این زمینه وارد نشده است.
یکی دیگر از دلایلی که عربستان را برای برهم زدن پترو-دلار مردد می‌کند، رقابت این کشور با سایر تولیدکنندگان از جمله ایران است. آمریکا به واسطه سلطه دلار در معاملات نفت دنیا، تحریم‌های نفتی ایران را در دستور کار قرار می‌دهد زیرا می‌داند خریداران نمی‌توانند به سادگی پول نفت را به ایران تحویل دهند و این برای عربستان به معنای قدرت گرفتن بیشتر در منطقه است. 
اما در صورتی که ریاض دلار را که ارز اصلی ذخیره دنیاست از معاملات نفتی خود حذف کند، نفوذ واشنگتن در تجارت جهانی کاهش پیدا کرده و توانایی آن در اعمال تحریم‌ها بر کشورها تضعیف می‌شود.
با وجود دلایلی که آمریکا و عربستان برای حفظ نظام پترو-دلار دارند، می‌توان لقب استاد تصمیمات غیر منتظره را به رئیس جمهوری آمریکا داد و در مقابل بن سلمان نیز به عنوان ولیعهد عربستان، به دنبال ساختار جدید در اقتصاد این کشور است و ثابت کرده که در این مسیر هر اقدامی می‌کند، بنابراین همین دو گانه تشکیل شده، می‌تواند سرنوشت جدید را برای پترو-دلاررقم بزند.