تاریک و روشن طرح انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی

نفتون: در حالی که وزیر صنعت، معدن و تجارت (صمت) پروژه انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی ایران را یادگاری برای نسل آینده می داند، یک پژوهشگر و مشاور اقتصادی و صنعتی معتقد است علاوه بر اینکه این طرح با هزینه بالا و آسیب به محیط زیست همراه است، صرف اجرای طرح هایی می شود که نه تنها شتغالزا نیستند، بلکه سرمایه بر، وابسته به مواد خام و مواد اولیه هستند.

به گزارش ایسنا، اواخر هفته گذشته فاز اول پروژه ملی و استراتژیک شیرین سازی آب و قطعه اول خط انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی ایران مورد بهره برداری قرار گرفت. طبق اعلام وزارت صمت، این پروژه "در راستای برنامه تدبیر و امید برای جهش تولید" با سرمایه گذاری ۱۶ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان و اشتغالزایی ۱۲۰۰ نفر به همت وزارت صمت، با همکاری و تعامل وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو و همکاری بخش خصوصی راه اندازی شده است و آب مورد نیاز معادن گل گهر، مس و سرچشمه از این طریق تامین می‌شود.

وزارت نیرو نیز اعلام کرده که تاکنون برای ۱۷ استان کار مطالعات انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان آغاز شده است که این ۱۷ استان اکنون در بخش صنعت به دو میلیارد متر مکعب آب نیاز دارند که با توجه به ظرفیت‌ها و توسعه‌ حوزه صنعت، این مقدار به بیش از سه میلیارد مکعب می‌رسد و در حال حاضر این استانها برای انجام فعالیت‌های خود ۹۵۰ میلیون متر مکعب کمبود آب دارند. همچنین قیمت تمام شده آب برای صنعت حدود ۲ یورو خواهد بود که حدود ۲ درصد هزینه‌های فرآوری فولاد است.

اما به نظر می رسد کارشناسان در رابطه با این طرح نظر دیگری دارند. احسان سلطانی، پژوهشگر و مشاور اقتصادی و صنعتی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: اشتباه بزرگ دولت در سال‌های اخیر در توسعه صنعت فولاد این بوده که به جای این که صنعت فولاد را مانند کشورهای دیگر نزدیک دریا بسازد، با هزینه زیاد آب را از دریا به مناطق کویری انتقال می‌دهد و متاسفانه همه این کارها برای منافع یک عده انجام می‌شود. 

این در حالی است که به گفته وی اگر به جای مصرف سفره‌های آب‌های زیرزمینی و منابع آبی برای تولید محصولات کشاورزی با بهره‌وری پایین، بهره‌وری این محصولات را بالا می‌بردیم یا در این مناطق محصولات  آب بر تولید نمی‌کردیم، می‌توانستیم با همان منابع آبی مشکل کمبود آب در آن مناطق را حل کنیم. 

سلطانی همچنین با بیان اینکه مشخص نیست اجرای این طرح های فولاد به لحاظ اقتصادی امکان سنجی شده یا نه، تصریح کرد: به عبارت دیگر مشخص نیست اگر رانت منابع حذف شود و قیمت‌ها واقعی شود اجرای این گونه طرح‌ها مقرون به صرفه است یا نه. به عبارتی می توان گفت این طرح‌ها نه منافع اقتصادی دارد و نه به درد مردم میخورد اما می‌شد راه‌های بهتری بر اساس منافع مردم و کشور در نظر گرفت. 

صنایع بالادستی اشتغالزا نیستند

این پژوهشگر صنعتی با بیان اینکه منابع آب برای صنایع فولاد و پتروشیمی منتقل می‌شود، گفت: اگر هدف ایجاد امنیت است باید طرح اشتغالزا اجرا شود نه طرح‌های سرمایه بر؛ آن هم در شرایط تحریم و کمبود منابع. بنابراین چنین طرح‌هایی با رانت‌هایی تامین می‌شود که مردم با گرانی، تورم و دلار گران تاوان آن را می‌دهند. 

به گفته سلطانی به طور کلی در هیچ جای دنیا و هیچ اقتصادی و طبق هیچ معیاری واحدهای بالادستی مثل فولاد طرح‌های اشتغالزا محسوب نمی‌شوند بلکه سرمایه بر، وابسته به مواد خام و مواد اولیه هستند و اجرای آن‌ها مشکل مناطق محروم را حل نکرده است. برای مثال در منطقه کرمان مردم با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند. 

وی افزود:  در حالی که حدود ۳۰ درصد آب شهری در لوله کشی‌های فرسوده از بین می‌رود، انرژی و هزینه برای شیرین کردن آب و انتقال آن از خلیج فارس به مناطق یادشده صرف می‌شود و در عین حال به محیط زیست هم آسیب می‌رسد که به نظر می رسد عقلانی نیست، بلکه باید به جای آن برای مصرف و توزیع درست و کاهش اتلاف آب برنامه‌ریزی شود.